"Λάζαρος ὁ φίλος ἡμῶν κεκοίμηται, αλλά πορεύομαι ἵνα ἐξυπνήσω αὐτόν ... Λάζαρε, δεῦρο ἔξω" (Ιωαν. ια΄, 11-43).
Θρηνεῖς Ἰησοῦ, τοῦτο θνητῆς οὐσίας.
Ζωοῖς φίλον σου, τοῦτο θείας Ἰσχύος.
Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ο Λάζαρος ήταν φίλος του Χριστού, ενώ ο ίδιος φιλοξενήθηκε αρκετές φορές από τις αδελφές του Μάρθα και Μαρία στη Βηθανία πλησίον των Ιεροσολύμων, όπως αναφέρει ο Λουκάς στο Ευαγγέλιό του («γυνή δέ τις ὀνόματι Μάρθα ὑπεδέξατο αὐτόν εἰς τόν οἶκον αὐτῆς. καί τῇδε ἦν ἀδελφή καλουμένη Μαρία ἥ καί παρακαθίσασα παρά τούς πόδας τοῦ Ἰησοῦ ἤκουε τόν λόγον αὐτοῦ. ἡ δέ Μάρθα περιεσπᾶτο περί πολλήν διακονίαν ...» Λουκ. ι΄, 38-40,), ο δε Ιωάννης ο Ευαγγελιστής αναφέρει το γεγονός της ανάστασης της Λαζάρου και την διακονία των δύο αδελφών («οὖν Ἰησοῦς πρό ἕξ ἡμερῶν τοῦ πάσχα ἦλθεν εἰς Βηθανίαν, ὅπου ἦν Λάζαρος ὁ τεθνηκώς, ὅν ἤγειρεν ἐκ νεκρῶν. ἐποίησαν οὖν αὐτῷ δεῖπνον ἐκεῖ, καί ἡ Μάρθα διηκόνει· ὁ δέ Λάζαρος εἷς ἦν τῶν ἀνακειμένων σύν αὐτῷ. ἡ οὖν Μαρία, λαβοῦσα λίτραν μύρου νάρδου πιστικῆς πολυτίμου, ἤλειψε τούς πόδας τοῦ Ἰησοῦ και ἐξέμαξε ταῖς θριξίν αὐτῆς τούς πόδας αὐτοῦ· ἡ δέ οἰκία ἐπληρώθη ἐκ τῆς ὀσμῆς τοῦ μύρου» Ιωαν. ιβ΄, 1-3). Φθάνοντας ο Ιησούς στη Βηθανία και παρηγορώντας τις αδελφές του νεκρού επί τέσσερις ημέρες Λαζάρου, ζήτησε να του δείξουν τον τάφο του. Δακρυσμένος διέταξε να μετακινήσουν την ταφόπλακα και ευχαριστώντας τον Θεό και Πατέρα φώναξε δυνατά «Λάζαρε, δεῦρο ἔξω» (Ιωαν. ια΄ 43). Τότε ο επί τετραήμερον νεκρός εμφανίστηκε μπροστά στο πλήθος με τα σάβανα, ενώ ο Ιησούς διέταξε να τον λύσουν και να τον αφήσουν να πάει σπίτι του μόνος χωρίς βοηθούς («καί ἐξῆλθεν ὁ τεθνηκώς δεδεμένος τούς πόδας καί τάς χεῖρας κειρίαις, καί ἡ ὄψις αὐτοῦ σουδαρίῳ περιεδέδετο. λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· λύσατε αὐτόν καί ἄφετε ὑπάγειν» Ιωαν. ια΄, 44).
ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ
(1) Η Βηθανία (ἑβραϊστί Beth-Hini) βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του Όρους των Ελαιών και περίπου 3 χλμ ανατολικά της Ιερουσαλήμ, ενώ δεν σχετίζεται με την «πέραν του Ιορδάνου» Βηθανία (αναφορά του Ιωάννη στο Ευαγγέλιο 1, 28). Ταυτίζεται, όμως, με την el-Azariyeh, το Λαζάριον του 5ου μ.Χ. αιώνα (Παλλαδίου, Λαυσιακόν 44,5), όπου υπάρχουν αρκετοί λαξευτοί τάφοι, μεταξύ των οποίων «δείκνυται εἰσέτι καί νῦν ὁ Λαζάρου τόπος» (Εὐσεβίου, Ὀνομαστικόν 58).
(2) Το «ἀλάβαστρον μύρου νάρδου πιστικῆς» ενδεχομένως ήταν μια μικρή σφραγισμένη φιάλη με άρωμα μιας δόσης, το οποίο χρησιμοποιούσαν σπάζοντας το φιαλίδιο. Συνήθιζαν να αρωματίζουν τους συνδαιτυμόνες στα δείπνα («ἡτοίμασας ἐνώπιόν μου τράπεζαν ἐξεναντίας τῶν θλιβόντων με· ἐλίπανας ἐν ἐλαίῳ τήν κεφαλήν μου ...» πρβλ. Ψαλμοί κβ΄, 5).
(3) Η «νάρδος» είναι αρωματικό φυτό της συνομοταξίας βαλεριάνας, αυτοφυές στις Ινδίες, από τις ρίζες του οποίου παρήγετο αρωματικό λάδι.
(4) Η «πιστική» ενδεχομένως να σημαίνει «γνήσια», είναι όμως πιθανό να είναι η ίδια ονομασία του μύρου («πιστικήν νάρδον νοεῖ ἤτοι εἶδος νάρδου οὕτω λεγόμενον πιστικήν ἤ τήν ἄδολον νάρδον», Θεοφύλακτος, PG 123, 645b), πιθανώς μια παραφθορά του spicatum (Γαληνού, Περί συνθέσεως φαρμάκων τῶν κατά τόπους 12, 604: ’’τά πολυτελῆ μύρα τῶν γυναικῶν, ἅ καλοῦσιν αὗται σπικάτα καί φουλιάτα’’) ή «πιστική» (ἀραμαϊστί pistaqa = πιστάκια), που προέρχεται είτε από το δένδρο pistachio, είτε από τον ινδικό όνομα της νάρδου picçita (βλ. BDAG).
ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Οι αρχιερείς και οι Φαρισαίοι θορυβήθηκαν με το γεγονός της Ανάστασης και αποφάσισαν να σκοτώσουν τον Ιησού («συνήγαγον οὖν οἱ ἀρχιερεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι συνέδριον καί ἔλεγον· τί ποιοῦμεν, ὅτι οὗτος πολλά σημεῖα ποιεῖ; ... δεδώκεισαν δέ οἱ ἀρχιερεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι ἐντολήν ἵνα ἐάν τις γνῷ ποῦ ἐστι, μηνύσῃ, ὅπως πιάσωσιν αὐτόν» Ιωαν. ια΄, 46-57), αλλά και τον Λάζαρο («ἐβουλεύσαντο δέ οἱ ἀρχιερεῖς ἵνα καί τόν Λάζαρον ἀποκτείνωσιν» Ιωαν. ιβ΄, 10).
Όπως παραδίδεται από τον Άγιο Επιφάνιο επίσκοπο Κωνσταντίας της Κύπρου (367-403), ο δίκαιος Λάζαρος ήταν τότε 30 ετών και έζησε άλλα 30 χρόνια μετά την ανάστασή του. Μία άλλη παράδοση αναφέρει ότι ο Λάζαρος κατέφυγε στο Κίτιο της Κύπρου το 33 μ.Χ., προκειμένου να αποφύγει το μίσος των αρχιερέων και εκεί συναντήθηκε με τους αποστόλους Παύλο και Βαρνάβα, οι οποίοι τότε μετέβαιναν από τη Σαλαμίνα στην Πάφο, και χειροτόνησαν τον Λάζαρο ως πρώτο επίσκοπο Κιτίου, Εκκλησία την οποία είχε ιδρύσει ο ίδιος και ως στοργικός ποιμένας πρόσφερε την αγάπη του 18 χρόνια, δηλ. μέχρι το τέλος της ζωής του. Άλλες πάλι παραδόσεις θεωρούν ότι ήταν σκυθρωπός και αγέλαστος, υπονοώντας ότι αυτό οφείλετο σ’ αυτά που είχε δει κατά την τετραήμερη παραμονή του στον Άδη. Σύμφωνα με τις ίδιες παραδόσεις, αναφέρεται επίσης ότι δεν γέλασε ποτέ στη ζωή του παρά μία φορά, όταν είδε κάποιον να κλέβει ένα πήλινο αγγείο και σχολίασε εν είδει αποφθέγματος: «το ένα χώμα κλέβει το άλλο».
Ο βίος του στη γη έλαβε τέλος στην Κύπρο το έτος 63 μ.Χ., ενώ οι πιστοί τον έκλαψαν και τον κήδεψαν με τιμές σε μια σαρκοφάγο από κυπριακό μάρμαρο, στην οποία έγραψαν εβραϊστί: «Λάζαρος ο τετραήμερος και φίλος Χριστού». Πάνω απ’ αυτή τη σαρκοφάγο έκτισαν έναν ωραιότατο ναό, ο οποίος ανακαινίστηκε γύρω στα 1750 μ.Χ.
Η ανακομιδή του ιερού λειψάνου του Λαζάρου έγινε από το Κίτιο στην Κωνσταντινούπολη το έτος 890 μ.Χ. και τιμάται από την Εκκλησία τη 17η Οκτωβρίου, μετά από εντολή του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ του Σοφού, του οποίου σύνθεση είναι τα ιδιόμελα στον εσπερινό του Λαζάρου. Ο αυτοκράτορας, ως αντάλλαγμα της μεταφοράς του λειψάνου στην Κωνσταντινούπολη, έστειλε χρήματα και τεχνίτες στην Κύπρο, όπου έκτισαν το μεγαλοπρεπή ναό του αγίου, ο οποίος διατηρείται μέχρι σήμερα στη Λάρνακα. Οικοδόμησε δε στην Κωνσταντινούπολη μονή επ' ονόματι του Λαζάρου, όπου εναπόθεσε το ιερό λείψανο. Στην ίδια μονή μεταφέρθηκε αργότερα από την Έφεσο και το λείψανο της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής, ενώ κατά τους βυζαντινούς χρόνους υπήρχε η συνήθεια να εκκλησιάζεται στη μονή το Σάββατο του Λαζάρου ο ίδιος ο αυτοκράτορας.
ΕΥΡΗΜΑTA ΛΕΙΨΑΝΩΝ
Την 23η Νοεμβρίου 1972, ένας επιστάτης του Τμήματος Αρχαιοτήτων βρήκε μία σαρκοφάγο με οστά κάτω από την κολώνα η οποία στήριζε την πλάκα της Αγίας Τράπεζας. Τα οστά ευρίσκοντο σ’ ένα κιβώτιο ξύλινο, τοποθετημένα στη σαρκοφάγο και είχε χαραχθεί η λέξη "ΦΙΛΙΟΥ". Αυτό το πολύτιμο εύρημα επιβεβαιώνει την παράδοση, ότι δηλαδή δαπάναις του Λέοντα Στ' του Σοφού κτίστηκε ο μεγαλοπρεπής ναός του αγίου στη Λάρνακα, περί το 390 μ.Χ., όπως και στην Κωνσταντινούπολη δεν πήρε όλα τα λείψανα, αλλά μέρος αυτών κι ότι εκείνα τα ευρήματα λειψάνων ανήκουν στον άγιο Λάζαρο. Η θέση, πάντως, που βρέθηκαν τα οστά αποτελεί αυθεντική μαρτυρία και απόδειξη του γεγονότος αυτού.
Επιπλέον και ο Αρέθας στους Λόγους του αναφέρεται σε «οστά » και «κόνιν» και όχι σε άφθαρτο σκήνωμα, ενώ ρωσική πηγή στη βιβλιοθήκη της Οξφόρδης αναφέρει ότι ένας Ρώσος μοναχός από το Μοναστήρι του Πσκώβ, που επισκέφθηκε κατά το 16ο αιώνα την πόλη της Λάρνακας, προσκύνησε τα οστά του αγίου Λαζάρου και πήρε μαζί του μικρό τεμάχιο από αυτά. Το τεμάχιο διαφυλάσσεται ως σήμερα στο παρεκκλήσιο του αγίου Λαζάρου, στη μονή Πσκώβ. Η δυνατότητα την οποία είχε ο Ρώσος μοναχός να προσκυνήσει τον Άγιο οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η λάρνακα με τα εναπομείναντα λείψανα ήταν θεατή στους προσκυνητές τουλάχιστον μέχρι τον 16ο αιώνα. Αργότερα σε απροσδιόριστο χρόνο, οι Κιτιείς τα έκρυψαν κάτω από την αγία Τράπεζα όπου παρέμεινε μέχρι την ανεύρεσή της το έτος 1972.
Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ ΣΤΗ ΒΗΘΑΝΙΑ
"Λάζαρος ὁ φίλος ἡμῶν κεκοίμηται, αλλά πορεύομαι ἵνα ἐξυπνήσω αὐτόν ... Λάζαρε, δεῦρο ἔξω" (Ιωαν. ια΄, 11-43).
Στη σημερινή του μορφή το μνημείο έχει αρκετό βάθος και για να φθάσει κάποιος στο χώρο της κρύπτης πρέπει να κατέλθει αρκετά σκαλοπάτια. Είναι μνημείο σπηλαιώδους μορφής και το πρώτο στοιχείο που μας δίνει ο ευαγγελιστής Ιωάννης είναι ότι αυτό το ταφικό μνημείο του αγίου Λαζάρου «ἦν δέ σπήλαιον», όπου μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι την εποχή του Χριστού υπήρχαν τέτοια μνημεία στην αγία Γη και ότι ο τάφος του αγίου πρέπει να έμοιαζε με αυτόν, διότι από τις φωτογραφίες διαφαίνεται ότι θεωρείται ως ο τάφος του Λαζάρου, ο οποίος ευρίσκεται στο βάθος του μνημείου υπό μορφήν ταφικού δωματίου, ενώ ο χώρος του σπηλαίου ήταν διαμορφωμένος κατάλληλα προκειμένου να δεχθεί τον νεκρό. Οι Εβραίοι δε, απαγόρευαν την εκταφή επειδή θεωρούσαν ότι ήταν βεβήλωση για τον νεκρό, ενώ συνέλεγαν τα οστά και τα τοποθετούσαν σε λίθινα ή πήλινα οστεοφυλάκια, επομένως, οι χώροι ταφής μεγάλων οικογενειών ήταν και ευρύχωροι αλλά και με πολλές θέσεις απόθεσης νεκρών.
________________________________________________
Ἀπολυτίκιον
Τὴν κοινὴν Ἀνάστασιν πρὸ τοῦ σοῦ πάθους πιστούμενος, ἐκ νεκρῶν ἤγειρας τὸν Λάζαρον Χριστὲ ὁ Θεός· ὅθεν καὶ ἡμεῖς ὡς οἱ παῖδες, τὰ τῆς νίκης σύμβολα φέροντες, σοὶ τῷ νικητῇ τοῦ θανάτου βοῶμεν· Ὠσαννὰ ἐν τοῖς ὑψίστοις, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος, ἐν ὀνόματι Κυρίου.
Κοντάκιον
Ἡ πάντων χαρά, Χριστὸς ἡ ἀλήθεια, τὸ φῶς ἡ ζωή, τοῦ κόσμου ἡ ἀνάστασις, τοῖς ἐν γῇ πεφανέρωται, τῇ αὐτοῦ ἀγαθότητι, καὶ γέγονε τύπος τῆς Ἀναστάσεως, τοῖς πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.
Ὁ Οἶκος
Τοῖς Μαθηταῖς ὁ Κτίστης τῶν ὅλων, προηγόρευσε λέγων· Ἀδελφοὶ καὶ γνωστοί, ἡμῶν ὁ φίλος κεκοίμηται, τούτοις προλέγων καὶ ἐκδιδάσκων, ὅτι πάντα γινώσκεις ὡς Κτίστης πάντων· ἄγωμεν οὖν πορευθῶμεν, καὶ ἴδωμεν ξένην ταφήν, καὶ θρῆνον τὸν τῆς Μαρίας, καὶ τὸν τάφον Λαζάρου ὀψώμεθα· ἐκεῖ γὰρ μέλλω θαυματουργεῖν, ἐκτελῶν τοῦ Σταυροῦ τὰ προοίμια, καὶ πᾶσι παρέχων θείαν ἄφεσιν.
Μεγαλυνάριον
Ἤγειρας Σωτήρ μου ἐκ τῶν νεκρῶν, Λάζαρον σὸν φίλον, τετραήμερον ὡς Θεός· ὅθεν Ἰουδαίων, ἐξέστησαν οἱ δῆμοι, τῆς δόξης σου Σωτήρ μου, τὸ μεγαλούργημα.
Ελένη Δραμπάλα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
αβαγνον